İlçemizde özellikle Ankara Bulvarı üzerindeki kaldırımlara görme engelliler için yapılan, zamanla müteahhitler veya bazı işyeri sahipleri tarafından kaldırılan (sökülen) “kabartmalı sarı çizgiler” ne zaman monte edilecek?

Görme engellilerin ulaşımının daha rahat ve güvenli olması için kaldırımlara çekilen sarı ve kabartmalı bantlar ya işgal altında, ya da sökülmüş durumda, bu yüzden engelliler bu çizgileri kullanamıyor...

Pek çok yerde, belediyeler görme engelliler için sarı çizgi yapsa da, çizginin önüne ya elektrik veya telefon direği dikiliyor, ya çizgiler ağaçların bulunduğu yerden geçiriliyor, ya da birtakım belediyelerin yaptırdığı gibi kabartmalı yapılması gereken şeritlerin kabartması unutuluyor. Ya da sorumsuz vatandaşların yaptığı gibi acımasızca sökülüp bir yerlere atılıyor...

İlçemizin belirli caddelerindeki kaldırımlara birkaç yıl önce Büyükşehir Belediyesi tarafından yapıştırılan, görme engelliler için çoğu plastikten yapılmış sarı çizgilerin sökülmesi engellenemiyor. Belediye yetkilileri de maalesef buna seyirci kalıyor...

Çoğumuz  kaldırımlara konulan sarı, kabartılı ve kaygan sarı çizgileri görmüştür. Bu çizgiler Görme Engelli insanların ulaşımını daha rahat yapmaları için yapılmış bir kolaylık.

En azından teoride...
 

Belediyeler bunu, gösteriş için mi, yoksa ‘bizde görme engellilerin yanındayız’ mesajını vermek için mi, ya da gerçekten görme engellileri düşündükleri için mi yaptılar? Açıkçası bilmiyorum.

Belediyeler bunu yapmışlar, iyi fikir, güzel bir uygulama tamam. Ancak bu konu hakkında ne yazık ki halkı bilgilendirmeyi unutmuşlar. Ya da bilgilendirme yapmışlarsa bile eksik yapmışlar.

Çünkü sarı çizgilerin anlamını bilmeyenlerin sayısı hiçte az değil. Bu fikir ve uygulama ilk kimden çıktı bilmiyorum ama sarı çizgiler hakkında büyük bir bilgilendirme eksiği bulunuyor. Bunu kamu spotu mu yapar yoksa belediyeler tabela koyarak mı yaparlar bilemem.

Ancak hemen, en kısa zamanda insanları bilgilendirmeleri gerekiyor. ''İnsan değilsin'' de diyemezsiniz herhalde...

İnsanlar bilgilenirse belki duyarlılıkları artar belki bu sayede o sarı çizgilerin üzerine arabalarını park etmezler, tezgâh kurmaz ya da sandalye koyup oturmazlar.

Son olarak o sarı çizgiler biraz yağmur yağdığında kayganlaşıyor. Ona da bir çare bulun.

Buzdan daha tehlikeli... Kaydın mı bir daha kendini tutamazsın. Kafayı, gözü yarmadan da kurtulamazsın. Görme engelliler ne yapsın?

Buradan yetkili kim ise ona sesleniyorum.
 

Bunlara bir çare bulun. En kısa zamanda... Tamam, güzel bir şey yapmaya çalışıyor gibi görünüyorsunuz ama anne-baba-öğretmen zoruyla ders çalışan öğrenci görüntüsünde olmasın. Şahsen böyle şeyler yaptığınızda sanki kafanıza silah dayamışlarda zorla yaptırmışlar düşüncesine kapılıyorum. Ya adam gibi yapın ya da hiç yapmayın! Sonra saçmalıyorsunuz...

Bu sarı çizgiler kime rahatsızlık veriyor?

Bir anlam verebilmiş değilim.

Büyükşehir Belediyesi yaya kaldırımlarını görme engelli vatandaşların kullanımına uygun hale getirmek amacıyla Kıbrıs Caddesi, Atatürk Caddesi (Çarşı İçi) ile Ankara Bulvarı’nda çalışmaları diğer cadde ve sokaklarda da sürdürerek tüm ilçe genelinde uygulayamadığı gibi yapılanların da kaldırılmasını (sökülmesini) önleyemedi.

Altyapı ve asfalt çalışmalarının yanı sıra kaldırımlarda da engelli rampaları oluşturan Büyükşehir Belediyesi, görme engelli vatandaşların yardıma ihtiyaç duymadan yürüyebilmeleri için, hissedilebilir özellikteki sarı çizgileri döşemeye başladı.

Kaldırım çalışmalarının hiç bitmediği ilçemizde belki de ilk defa bu kadar faydalı ve duyarlı bir çalışma yapılmıştı.

Ankara Bulvarı üzerindeki kaldırımlar üzerindeki sarı şeritler, Bulvar üzerindeki arsalara inşaat yapan müteahhitler veya işyerleri tarafından yerlerinden sökülerek dağılıyor. Sökülen şeritlerden bazıları kaldırım kenarına bırakılırken, bazıları da rast gele yerlere atılıyor,

buradan da kayboluyor.
 

Kaldırımlara görme engelliler için yapılan sarı çizgiler niye sökülür, neden sökerler buna bir anlam vermek mümkün değil...
 

Sökülen Sarı Çizgiler Neden Yerlerine Monte Edilmez?

Aradan onca zaman geçmesine rağmen sökülen kabartmalı sarı çizgiler hala yerlerine monte edilmedi. Sarı çizgilerin geçtiği kaldırımlar şu anda ya marketlerin ya da inşaatçıların işgali altında..

Belediyenin yaptığı bu hizmete belediyenin mi yoksa burada bulunan esnafın mı sahip çıkacağı merak konusu olurken, vatandaşlar, “Kim söküyorsa kötü yapıyor. Eğer bildikleri bir şey varsa gelsinler onu yapsınlar ama maalesef oda yok. Aylardır bu sarı çizgiler sökük halde duruyor. Belediyelerin artık bu tür konulara daha çok duyarlı olmalarını istiyoruz” diyorlar.

Peki, son zamanlarda dikkatimizi çeken ve birçok kaldırımda karşımıza çıkan bu sarı çizgi uygulaması nedir, bu çizgiler hangi amaçla yapılmıştır?

Yollardaki sarı çizgiler ya da bantlar aslında çok daha önceden uygulamaya konulması gereken bir çalışmadır.

Bu çizgiler görme ve ortopedik engelli vatandaşların yürürken yollarını bulabilmeleri ve bazı noktalarda dikkatli olmaları için uygulamaya konulmuştur. Bu uygulama sosyal duyarlılık adına yapılmış çok güzel bir çalışmadır. Toplumumuzda engelli vatandaşlarımızın hayatını kolaylaştırmak adına bu tip çalışmalar yapılmaya devam edilmelidir.
 

Görme engellilerin kaldırımı yoğun olarak kullandığına dikkat çeken sağduyulu vatandaşlar, şeritlerin bir an önce yenilenmesini istiyor.
 

Ama kimin umurunda!..

Kaldırımlar, Belediye görevlilerinin ve birtakım sağduyusuz vatandaşların dikkatsizliği ve özensizliği nedeniyle de görme engelli vatandaşlar için çileye dönüşüyor. 

Görme engellilerin hayatını kolaylaştırmak için döşenen ‘kabartmalı hissedilebilen yollar’ görme engellilere fayda yerine zarar veriyor.

Ancak aradan çok kısa bir süre geçtikten sonra bu sarı çizgiler bazı bölgelerde başta inşaat çalışmaları nedeniyle sökülüyor. İnşaatlar bittiği halde kaldırımlar eski haline getirilmiyor, ya da bozuk bir şekilde bırakılıyor. Gerekçesi de; “Biz Belediye’ye yol yarma parası verdik”, bundan sonra kaldırımı düzeltmek Belediye’nin işi diyerek sorumluluğu üzerlerinden atıveriyorlar.

Ayrıca görme engellilerin beyaz bastonlarını sağlıklı kullanmaları için kaldırımlara yapılan sarı takip çizgilerinin plastik malzemeden yapılması, istenmeyen sonuçlar doğuruyor.

Plastikten yapılmış takip çizgileri kısa sürede sökülüp dağıldığı için engelliler için kullanışlı olmuyor. Ayrıca yağmurlu havalarda engellilerin sarı zemin üzerinde yürürken kayarak düşmesi tehlikenin diğer bir boyutunu da gözler önüne seriyor.

Engelliler zaman zaman bu konudaki haklı şikâyetlerini dile getiriyorlar.

Paralar çöpe mi gidiyor?

Bir engelli vatandaş, "Görme engelli vatandaşların kaldırımlarda yürümeleri için pratik bir çözüm buldular. Ama bu standartlara uygun değil. Büyükşehir Belediyesi bu çizgileri sarı plastikten yaparak paraları çöpe attı.
 

Belediye daha kullanışlı bir çalışma yapsaydı, hem bunlar yerinden sökülemez hem de görme engelliler için daha kullanışlı olurdu. Bu konuda daha uygun bir çalışma bekliyoruz" diyerek şikâyetini dile getirdi.

Standartlara uygun değil...
 

Yine diğer bir engelli vatandaş da, “Plastik malzemeden yapılmış bu sarı çizgiler TSE standartlarına uygun değil. Bu şeritlerin iklim değişikliğine dayanıklı ve kaygan olmaması gerekiyor. Ben defalarca yağmurlu ve karlı havalarda sarı çizgiden kayarak düştüm. Çizgilerin standartlara uygun ve daha kullanışlı hale getirilmesini istiyoruz" dedi. 
 

Bu sarı çizgilerden normal vatandaşlar bile düşüyor.

Ama ne yazıktır ki bu engelli çizgileri başta inşaatçılar tarafından sökülmekte, hatta bazıları tarafından kaldırılıp atılmakta, kaldırım yanındaki inşaat bittiği halde kaldırımlar eski haline getirilmemekte, tabiri caizse yenilenmemekte, yenilenenlerde ise sarı çizgiler yerine konulmamaktadır.
 

Ama sıra biten binalarının önünün düzenlenmesine gelince bir heykeltıraş gibi özenen inşaatçılar yaya kaldırımlarının yapımını ise Belediye’ye havale etmektedirler. Belediye ise buna seyirci kalmaktadır.

Engelli vatandaşların hayatında daha büyük bir engel oluşturmamak için bizler de arabamızı kaldırımlara park etmemek başta olmak üzere, ayrıca kaldırımları işgal etmememiz gerekir.
Bu tür davranışlarla onlara yardımcı olmaya çalışmalıyız.

Mantığı doğru yapımı yanlış...

Sarı çizgiler görme engellilerin bir yerden bir yere giderken bağımsız hareketini kolaylaştırıyor. Ancak sarı çizgilerin hem malzemesi hem de yerleştirilmesindeki dikkatsizlikler, görme engellilere bir tuzak haline dönüşebiliyor. Bunu yaptıran yerel yönetimlerin, yapım aşamasında titizlikle denetimlerini gerçekleştirmesi gerekiyor.

Bir engelli vatandaş, “Bastonla o yolu takip ederken birden karşınıza beton direk, ağaç, tabela çıkabiliyor. Mantığı doğru ama yapım sırasındaki dikkatsizlikler, tehlikelere yol açabiliyor.

Arkadaşlarımızın zaman zaman bu nedenle kafasını levhaya, ağaca, büfeye çarptıklarını duyuyoruz. Kullanılan malzemenin mevsimsel özelliklere uygun olmayışı da var. Biz daha çok plastik olanlardan şikâyetçiyiz. Yağışlı havalarda kaymalara ve dolaysıyla yaralanmalara neden oluyorlar. Bordür taşı olanlar tercih edilmeli” dedi.

Sarı şerit için ‘işgal ihbar’ hattı kurulmalı...

Çubuk Belediyesi, ilçedeki sarı şerit işgallerinin ihbar edilebilmesi için 24 saat açık bir telefon hattı kurmalı...
 

Zabıta Müdürlüğü bünyesinde oluşturulacak telefon hattına özellikle kaldırımlara park eden ve engellilerin sarı şeritleri kullanmasına engel olan araçlar Zabıta Müdürlüğü’nün tespit edeceği bir telefon numarasına bildirebilmeli.
 

İhbar hattına ayrıca, esnafın yaya geçişini engelleyecek şekilde kaldırıma koyduğu masa ve sandalyeler de ihbar edilebilmeli.

Bu tür durumlar kent estetiği açısından da sıkıntı yaratıyor.

Çünkü vatandaşlar için tahsis edilen kaldırımlar gereksiz yere işgal ediliyor. Vatandaşlar kaldırımlarda rahat yürüyemezken, engelli vatandaşlar için de kaldırımlar hiç kullanamaz hale gelebiliyor. Bu aynı zamanda kazalara dolayısıyla güvenlik sorunlarına da neden olabiliyor.

Kaldırımlar çok yüksek...

Kaldırımlar karayolu kenarında yer alır. Taşıt yolu kenarına taşlarla yapılmış bir yapıdır. Gerçek ve tüzel kişilere ait mülklerin arasında yer alır. Yayaların kullanımına ayrılmıştır. Taşıt yollarından yüksek olarak yapılır. Bir diğer adı ise yaya yoludur.  

Arnavut kaldırımı ise biçimsiz bir şekilde taşların yerleştirilmesi ile oluşur. Taşların arasında suların rahat geçişimi olduğu için daha çok yağış alan bölgelerde bu kaldırım türü kullanılır. Ayrıca alt yapı çalışmalarında kolaylık sağlar. Arnavut kaldırımda yer alan taşlar rahat bir şekilde çıkarılıp tekrar yerleştirilebilir. 

Kaldırımların genişliği en az 150 cm olmalıdır. Kaldırımlar, mülkiyet yanında ise en az 25 cm, bordür taşı tarafında ise bordür taşı dahil 50 cm emniyet şeridi olmalıdır. Ayrıca toplu taşıma duraklarının yer aldığı kaldırımların genişliği 300 cm olarak yapılmalıdır. 

Aslında 3 cm -15 cm arasında yüksekliğe sahip olması gereken kaldırımlarda, onarım ve bakım işlemlerinde 15 cm aşmamalıdır.

Rampaların eğimi yüksekliğe bağlı olarak en fazla 1:12 (yaklaşık yüzde 5- 8 aralığında) olmalıdır.

Daha fazla eğimli rampalar tekerlekli sandalye ve yürüteç gibi araçlar kullananlar tarafından kullanılamaz.

Kaldırımların bazılarında engelli rampaları yok. Bazılarında ise yüksek yapılmış, engelli araçları buralardan zor çıkıyor. Ancak bir yardımcı destekle çıkıyorlar.

Kaldırımlarda yüzey yapıları ise kaymayan taşlardan yapılmalıdır. Yüzeydeki maddeler, iklim şartları ve kullanım yoğunluğuna göre seçilmelidir. Kaldırım üzerinde bulunan rögar kapağı, ızgaralar çukur oluşturmayacak şekilde yapılmalıdır. Görme engelli kişiler için hissedilebilir şeritler konulmalıdır. 

Yağışlar sonrası yayalar açısından sıkıntı yaratmaması bakımından kaldırımların ve taşların bitiştiği noktalara su giderleri yapılmalı ve çukur oluşturmamalıdır. 

Kaldırımlarda bulunan engelli rampaların olduğu kısımlara park eden ve engellilerin geçişlerine mani olan araçlara üzerinde “Engelliye engel olma” yazılı etiketler yapıştırılmalı...

Kaldırımların ortasındaki direkler de zarar veriyor...

Hani elektrik ve telefon kabloları yeraltına alınacaktı? Hâlâ alınmayanlar var. İnsanlar zaman zaman bunlara çarpıyor. Özelliklede görme engelliler...

Yaya Hakları Bildirgesi’nde;  “Yaya kaldırımlarında, özürlüler için gerekli fiziki düzenlemeler de yapılır” denilse de buna uyan yok...

Dikkat! “Kaldırıma araç çekmenin cezası 83 lira” bunu takan yok, uyan da yok.
 

Gelişmiş Metropollerde; Zabıta ekipleri kaldırım üzerine park etmiş olan araçları tek tek fotoğraflayarak cezai işlem uyguluyor ve aracın camına da makbuz bırakıyor. Bırakılan makbuzda; “Kaldırım üzerine park ettiğiniz ….. Plakalı aracınıza 5386 sayılı kabahatler Kanunu’nun 38. Maddesi gereğince 83 lira cezai işlem uygulanmıştır” yazıyor. 

Çubuk Belediyesi böyle bir uygulamaya henüz başlatmadı. Ya önemsemediği için gerek duymadı.  Ya herkes halinden memnun ya da “ölen ölür kalan sağlar bizimdir” zihniyeti hâkim...

İlçe Belediyesi sarı çizgilerin olduğu yerlerde denetimlerini sıklaştırmalı, sökülenlerin yerine yenilerini ve mümkünse kaymayanlarını monte ettirmeli, bu konuda çok titiz davranmalı...

Unutmayınız ki; Herkes Bir Engelli Adayıdır...

Hepimiz engelli adayıyız. Bir veya birkaç saniye sonra başımıza neler geleceğini bilmiyoruz. Allah esirgesin geçireceğimiz bir kaza sonucu her an engelli olabiliriz.

Kendimizi karşımızdaki engelli kardeşlerimizin yerine koyarsak inanıyorum ki daha duyarlı oluruz.

Vatandaşların, kaldırımları işgal edenleri Zabıta Müdürlüğü’ne telefonla bildirmeleri bir yurttaşlık görevi olmalıdır.
 

Belediye’nin bir ‘engelli dostu’ olarak engelli vatandaşların hayatlarını kolaylaştırmaya yönelik hizmetlere öncelik vermesi gerekir.
 

Yine sağduyulu vatandaşların kaldırım işgallerine karşı Belediye’ye destek vermeleri gerekir.
 

Buna paralel olarak kaldırımlarında engellilere uygun hale getirilmesi, özellikle de görme engelliler için trafik lambalarında sesli ikaz sistemine geçilmesi de gerekir.

İlçemizde ilk etapta; Kaymakamlık, Belediye, Emniyet, Hastane ve okullara irtibatlı kaldırımlar görme engelli vatandaşlarımız için düzenlenmeli, ardından diğer noktalara ulaşım ve konutlara ulaşım olarak çalışmalar devam etmeli idi. Ama bu uygulama kimsenin aklına gelmedi/gelmiyor da...

Yetkililer ‘kabartmalı sarı çizgi’ uygulamasını ilçenin aynası olan Ankara Bulvar’ında da bile beceremediler. Buradaki sarı çizgilere bile sahip çıkamadılar. Bu sarı çizgiler; Herhangi bir inşaat ve kaldırım çalışmasında da sürekli sökülüyor. Ne hazindir ki, çalışmalar bittiğinde ise yerine yenisi yapılmıyor.

Bir Belediye yetkilisi 3 sene önce sökülen bu sarı çizgilerin yerine konulması için bir çalışma başlatacaklarını söylemişti. Hala bir çalışma yok...

Peki, bu çalışmalar esnasında kaldırılan veya sökülen sarı şeritler nereye gidiyor veya atılıyor. Kaldırımda o çalışmayı yapanlara (müteahhit veya esnaflara) neden fatura edilmiyor?

Görme engelliler; yürüme şeritleri üzerine park edilen araçlar, masa, sandalye gibi eşyaların konulması nedeniyle geçmekte zorlanıyorlar. Bu yüzden hem yetkilileri hem de vatandaşları duyarlı olmaya çağırıyorum...

SONUÇ:

Görme engellilerin kaldırımlarda rahat yürüyebilmeleri için yapılan kabartmalı sarı şeritler, planlama ve yapım aşamasındaki özensizlik ve denetimdeki eksiklik yüzünden gösterişin ön planda olduğu, siyasete alet edilmiş amacının aksine mağduriyetlere sebebiyet veriyor.

Görme engellilerin kaldırımlarda rahat yürümeleri için belediyeler tarafından yapılan sarı kaldırım şeridi, kimi zaman bir elektrik direğinde bitiyor, kimi zaman vatandaşlar araçlarını park ediyor. Görme engelli biri yolda yürüdüğünde araca ve direğe çarpmaması işten bile değil. Bazı vatandaşlar, özensiz yerleştirilen sarı şeritlerin bir an önce yerlerinin değiştirilmesini istiyor.

Ancak ülkemizdeki sarı çizgi konulan yerlerde görme engelli hariç adeta her şey o çizgilerin üzerinde olması çok üzücü bir durum bu konuda şikâyeti olan bir yerde Çubuk Belediyesi’ne bağlı yollarda, bizzat gidip kontrol ettiğinizde durumun vahimi yetini açıkça görürsünüz...

Güya görme engelliler için sarı kabartmalar yapılmış ki engelliler bu çizgileri takip ederek yürüsün diye. Ancak o çizgilerde yok yok! İnşaat bariyeri mi, elbise tezgâhı mı, çeşitli kasaların yığınımı, ne ararsanız var...

Hatta bu sarı çizgilerin ortasından geçen bir elektrik direğini, bir telefon direğini bile görmüşlüğümüz var.

Her yerde engelliler için yapılan kaldırımlar, engelliler için zulme dönüşmüş durumda..

Zira kaldırımların bir tarafından rampayla çıkan engelliler, diğer tarafta rampa olmadığı için trafik yolunda hareket etmek zorunda kalıyor. İşte bu traji-komik durumlar da ‘engelliye tuzak’ tır.

Kimin umurunda!

Engelliler için yapılan düzenlemeler aslında laftan ibaret. Maksat “Dostlar alışverişte görsün...”

Sarı çizgileri yapan Belediye yetkilileri bir daha arkasına dönüp bakmıyor, engelli yolunun işgal edildiğini görmüyor bile. Görse de müdahale etmiyor zaten...

O sarı çizgilerin üstüne inşaat bariyeri, tezgâh veya kasa koyanların ve hatta sökenlerin zaten hiçbir şey umurunda değil. E hal böyle olunca bu kentte engellilerin sorunları da hiç bitmiyor işte. Bu engeller yetmiyormuş gibi bu sarı çizgilerin sökülmesine de bir anlam verebilmiş değilim...

Bu yanlışın düzeltilmesi ve engelli vatandaşların mağduriyetinin önlenmesi için Çubuk Belediyesi’nin etkilileri ve yetkililerini acilen göreve davet ediyorum.

Unutmayınız ki, “Düşmez kalkmaz bir Allah var.  Bu “kabartmalı sarı çizgiler” bir gün size de lazım olabilir...