İblis şeytanın cennetteki adıdır. Şeytan cennetten kovulduktan sonra, şeytan adını almıştır. Cin ve şeytanlar duyu organlarımızla idrak edilemeyen varlıklardır. Cin ve şeytanlar; insanlar gibi şuur ve irade sahibidirler. Cin ve şeytanlar, İslam dininin emir ve yasaklarına uymakla mükellef olan varlıklardır.

           Şeytan, cinlerdendir. Şeytan; cinlerin azgın ve sapıtanlarındandır.Şeytanın cinlerin, cinsinden olduğu Kehf süresi 50. ayetinde yer almaktadır.Şeytan, insanları yanlış yola teşvik eden, kalbin dışından, kalbe dürtü yapan ve kalbe fıs-kos veren bir varlıktır.(Nas süresi ayet5)

            İblis cennette meleklerle yaşamakta iken Allah (cc) Bakara süresi ayet 34 de “…biz meleklere (ve cinlere) Âdeme secde edin, demiştik. İblis hariç hepsi secde ettiler. O yüz çevirdi ve büyüklük tasladı, böylece kâfirlerden oldu” beyanı yer almaktadır.

              İblis neden Âdeme secde etmediğini şöyle açıklamaktadır. Araf süresi ayet 12 de “Allah buyurdu ki: Ben sana (secde etmeyi) emr etmişken seni secde etmekten alı koyan nedir? (İblis):Ben ondan daha üstünüm. Çünkü beni ateşten yarattın, onu çamurdan yarattın, (ateş toprağın üstünde yer almaktadır, dedi ve secde et emrine uymayarak isyan etti)”

          Cinler de, şeytanlar da, insanlar gibi yerler, içerler, doğarlar, evlenirler, çocuk sahibi olurlar ve ölürler. Şeytan cinlerden olduğundan Peygamber efendimiz(s.a.v) cinlerin de peygamberi olması nedeni ile cin ve şeytanları görür ve bilirdi. Cinlerin arasındaki sorunların çözümünde hakemlik yapardı.

           Süleyman (a.s) da cinleri çalıştırarak, Mescid-i Aksa’yı inşa ettirmiştir. Cinler kaybı bilmezler. Cinlerin kayb işleri bilmedikleri Sebe suresi 14. ayette bildirilmektedir.             
          Şeytanın yaratılışı insanların yaratılışından öncedir.

Şeytanın ilk defa yanılttığı ve yalan yere yemin ederek yoldan çıkartmaya çalıştığı insan, Âdem (a.s.) ve Havva validemizdir. Havva validemizle Âdem (a.s.) cennette birlikte yaşamakta idile. Allah’ın yasak ettiği bir ağaçtan yemeleri halinde, kendilerine bir zarar gelmeyeceğine ve cennetten ebedi olarak çıkmayıp kalacaklarına dair şeytan yemin ederek öğütte bulundu ve güvence verdi. Araf süresi ayet19-22’de “ve onlara elbette ben size öğüt verenlerdenim, diye yemin etti”.

Şeytanlar, insanları doğru yoldan saptırmaları için, insanların yanlış işlerini süslerler (Ankebut süresi ayet 38). Şeytan, ilk insan ve ilk Peygamber olan babamız, Âdem (a.s)’ı, yoldan çıkartmaya çalışmış ve eşi ile birlikte, Cennetten uzaklaşmalarına neden olmuştur. Acaba, Şeytan, Âdem babamızın torunları olan bizleri saptıramaz mı?

          Şeytanın, insanları doğru yoldan uzaklaştıracağı Araf suresi ayet 17’de  “Sonra (onları) önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından, onlara sokulacağım ve çoklarını şükredenlerden bulamayacaksın (diyerek Allah’a karşı çıkmıştır)” buyrulmaktadır.

           Şeytanlar, insanları kötü yollara saptırmak için ne yapmak isterler; Maide süresi ayet 91 “Şeytan şarap (sarhoşluk veren) ve kumar (yolu) ile aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allah’ı anmaktan ve namazdan alı koymak istiyor. Artık (bunlardan) vazgeçtiniz değil mi?” buyrulmaktadır.

Yine şeytanın insanlara fakirlik ve kötülüğü emrettiği, Bakara süresi 268. ayetinde bildiriliyor. Şeytan cinlerin sapıtanlarından olduğu gibi, insanlardan da şeytanın olduğu; Nas süresi ayet 4.5.6 “(insanlara kötü şeyler fısıldayan) O sinsi vesvesecinin şerrinden, Oki insanların göğüslerine(kötü düşünceler) fısıldar. Gerek cinlerden, gerek insanlardan (Bu vesvesecilerin şerrinden Allah’a sığınırım)” buyrulmaktadır. Bu surede, şeytan cinlerden başka, insanlardan da, şeytanın olduğu bildirilmektedir.

          Bize düşen görev nedir? Şeytanı düşman bilip ona uymamak ve onun izinden gitmemektir. Bizlerin, bu şeytanın şerrinden,dürtüsünden korunmak için Allah’a sığınmamız isteniyor. Müminün süresi ayet 97 “Ve deki: Rabb’im şeytanların dürtüklemesinden (kalbe attığı zehirli oklarından) sana sığınırım.” Şeytandan korunmanın yolu,  aklı hâkim kılmak ve müslümanın, manevi, silahı olan “Euzübillahimineşşeytanirracim”’i okuyarak,  şeytanın şerrinden korunmaktır.

Sonuç olarak, cennetlik cennete, cehennemlik de cehenneme girince; şeytana uyanlar, şeytanın etrafında toplanıp sen bizi kandırdın, bizim cehenneme girmemize sebep oldun denildiğinde; şeytanın vereceği cevabı Kur’an-ı Kerim, İbrahim suresi ayet 22’den öğrenelim “...Şeytan (onlara) şöyle dedi, Allah size gerçek olanı va’detti, ben de size va’dettim, ama! Ben, sözümden caydım. Zaten benim size karşı bir gücüm (Zabıtam) yoktu. Ancak ben sizi (küfür ve isyana) çağırdım, siz de geldiniz. O halde beni kınamayın, kendinizi, kınayın! Ne ben sizi kurtarabilirim ne de siz beni kurtarabilirsiniz!...” beyan edilmektedir.                                                              

          Peygamber efendimiz (s.a.v) “Her insanın bir şeytanı vardır” buyuruyorlar.Müslüman her zaman yardımı Allahtan istemelidir. Cin ve şeytanın olumsuz etkilerine karşı Ayetelküsi,Felak ve nas sürelerinin okunması (Buhari “vekale”,10;Tirmizi “Tıp”,16) Peygamber efendimiz tarafından tavsiye edilmiştir.  Mevla’mız bizi insan ve cin şeytanlarının şerrinden korusun. Allah’a emanet olunuz.