Pekin- Avrupa Birliği, yüksek teknoloji için yaşamsal öneme sahip galyum, palladyum gibi nadir metallerin üretiminin belli ülkelerin kontrolünde bulunduğu ve zamanla tükeneceği endişesiyle çözüm yolları arıyor.

Sanayinin pek çok kolunda, düşük oranda ancak hayati öneme sahip bir girdiyi oluşturan nadir metaller, cep telefonu, mücevher, fiber optik, lityum piller, güneş panelleri, uzay, elektronik, seramik, cam, çelik, kimya ve petrol endüstrisinde önemli bir yer teşkil ediyor.

Problem ise stratejik öneme sahip bu hammaddelerin büyük bir kısmının bir avuç ülkenin elinde bulunmasından kaynaklanıyor.

Bu ülkeler arasında ilk sırada Çin yer alıyor. Çin, hibrid motor, LED ampul üretiminde ve nanoteknolojide kullanılan nadir metal kaynağının yüzde 95'ini, antimonun yüzde 87'sini, tungstenin yüzde 84'ünü elinde bulunduruyor.

Çin'i Rusya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Brezilya takip ediyor.

Bu da yüksek teknoloji kullanımını yaygınlaştırmayı hedefleyen AB ülkeleri için ciddi sorunlara işaret ediyor.
 

En büyük üretici ve tüketici için

Uzmanlara göre, ABD ve diğer Batılı devletler, dünyanın en büyük nadir metal ve mineral ihracatçısı Çin'in tehdidi altında bulunuyor.

Günümüzde cep telefonu gibi pek çok elektronik cihazın üretiminde kullanılan Lanthanum, Neodimium, Terbium gibi 17 nadir madenin en büyük üreticisi konumundaki Çin, geçen 7 yılda söz konusu madenlerin ihracatını yüzde 40 oranında azalttı.

Gelecek yıldan itibaren nadir madenlerin ihracatını daha da azaltacak olan Çin yönetiminin, sadece iç ihtiyacını karşılayacak kadar maden çıkartmayı amaçladığını öngören uzmanlar, bu durumun Batılı ülkeleri, yeni kaynaklar bulmak zorunda bırakacağı konusunda uyarıyor.

Nadir metallerin üretiminde yaşanan yolsuzluklara dikkat çeken Çin Hükümetinin, Haziran ayı başında stratejik metallerin üretimini devlete devredeceğini açıklamasının ardından konu Avrupa'yı daha çok meşgul etmeye başladı.

Uzmanlar, söz konusu nadir madenlerin, rüzgar türbinleri ve düşük enerjili ampuller (LED) gibi yeşil teknoloji ürünleri için son derece önemli ham maddeler olduğunu belirterek, Çin'in ihracatı daha da kısması durumunda, yaşanacak sıkıntının tüm dünyayı olumsuz etkileyeceğinin altını çiziyor.
 

Stratejik metallerin üretimine devlet koruması

Kendisi de nadir metal tüketiminde en büyük ülke haline dönüşen Çin'deki 45 çeşit önemli madenden 25'i dünya üretiminde üçüncü sırada yer alıyor.

Bununla birlikte Çin'deki alçı, vanadyum, titanyum, tantal, volfram, granit, antimon da dahil olmak üzere 12 çeşit maden dünyada üretim açısından birinci sırada yer alıyor.

AB ise antimon, kobalt molibden, niobyum, platin ya da tantal gibi nadir metallerin tedariğinin tamamını ithalatla sağlıyor. Dünyanın en büyük 10 maden şirketi arasında ise hiç Avrupalı bulunmaması endişeleri artırıyor.

Değerli metallerin 20 yıl içinde tükenebileceği konusunda ABD de bir strateji belgesi hazırlayarak, son derece kritik beş madeni tespit etti.

Pentagon'un ayrıca, savunma sanayi ihtiyaçları için stratejik bir nadir metal rezervi oluşturduğu belirtiliyor.

Avrupa alarmda

Avrupa Komisyonu tarafından 18 aylık bir çalışma sonucunda yayımlanan raporda, çok sayıda gelişen ekonominin, yenilenebilir enerjinin kullanımında hayati öneme sahip hammadde kaynaklarının tükenme tehlikesine karşı kaynakları kendi özel kullanımlarına ayırmak amacıyla, endüstriyel kalkınma stratejileri geliştirdiklerine işaret edildi.

Komisyon hazırladığı raporla, kritik öneme sahip nadir metallerin 14'ünün tükeneceği konusunda uyarıda bulundu ve Avrupa hükümetlerinin sanayi konusunda sıkıntı yaşamaması için izlemeleri gereken yol haritasını belirledi.

Raporda belirlenen 14 kritik metal listesinin başında lityum geliyor.

Son araştırmalarsa dünyanın en büyük lityum rezervinin yıllardır savaşlarla mücadele eden Afganistan'da olduğunu gösteriyor.
 

Nadir metaller 20 yıl içinde tükenebilir

Nadir metallerin 20 yıl içinde tükeneceği tahmin ediliyor. Örneğin 2006'da güneş panellerinin yapımında kullanılan galyumun yüzde 83'ü Çin'de olmak üzere dünya genelinde 152 ton üretildiği belirtiliyor. 2030'da ise talebin 603 tona çıkacağı yani mevcut üretimin neredeyse dört katı büyüklüğe ulaşacağı tahmin ediliyor.

Ancak bu yatakların araştırılmasında engelleyici en önemli faktörden bir tanesi de hatırı sayılır büyüklükte tanımlanmış olan rezervlere karşılık, günümüzde hala düşük miktarlarda tüketiliyor olması.

Bununla birlikte önümüzdeki yıllarda, nadir metallerin, tüketimindeki artışın yüksek olacağı tahmin ediliyor.
 

Çin'in değerli metal rezervleri ve kullanım alanları

Nadir metaller yüzde 95 - Nanoteknoloji
Antimon yüzde 87 - Yarı iletken
Tungsten yüzde 84 - Elektrotlar
Galyum Yüzde 83 - Fotovoltaik
Germanyum yüzde 79 - Fiber optik
İndiyum yüzde 60 - Fotovoltaik
Flüorin yüzde 51 - Metalürji