Hacı Bektaşi velinin kimliğini birinci yazımızda açıklamıştık. Makalat adlı eserde 4 kapı ve 40 makamdan bahsedilmektedir. Makalat tasavvuf nitelikli bir eserdir. Alevi Bektaşi klasiklerinden Makalat adlı eserin 30. Sayfasında yer alan şeriatta bulunan 10. Makamdan; 7. Cemaat sünnetine (adetlerine, kurallarına) riayet etmek.8. Şefkatli olmak Eşşefkatü minel iman/ şefkatlı olmak imandandır.9. Temiz yemek ve temiz giyinmektir 10.İyiliği emr edip kötülüğü men etmektir. Marufu güzel şeyleri emir ve tavsiye edip, yaramaz işlerden sakınmaktır.
Tarikatta bulunan on kapı:
1.(Günahlardan) Tövbe etmektir. 2. ( bir şeyhe)Mürit olmak 3.Saç kesmektir (Tıraş olmak).4.Nefsi olgunlaştırmak için mucahede (çalışmak gayret arf etmek) tir .)5.Hizmet etmektir.6.Havf (Allahtan korkmaktır).7. Ümit var olmak.8.Hırka, zenbil, makas, seccade ve supha( yüz taneli tesbih) gibi emanetlere sahip olmak, onlardan ibret almak ve hidayete ermek.9.Nasihat (öğüt verici) ve muhabbet sahibi olmak. 10.Aşk, şevk ve Allah’ın zenginliği karşısında, insan kendisini fakir hissetmesidir.
4 kapıdan 3.de marifettir.
1.Edeb.’Marifetin ilk makamı edebdir.’ 2.Korku.3.Perhiz yapmaktır. Haramlardan sakınma, takva sahibi olmaktır.4.Sabır, (sabırlı olmak).5.Utanmak(haya duygusu olmak).6.Cömertliktir.7.Bilgi sahibi olmaktır.8.Miskinlik, benlikten geçip kişinin kendini Allah’a vermesidir.9. Marifet sahibi olmak, Allah’ı bilmek.10.Kişinin kendi kendisini bilmesidir.
Hakikatte bulunan makamlar:
1.Toprak gibi mütevazı ve verimli olmak.2.Bütün herkese aynı gözle bakıp ayıplamamak 3.Elinden gelen her iyiliği yapmak ve yerine getirmek, olmaz dememektir.4.Dünyadaki her şeyin ve herkesin kendisinden güvende olması.5.Mülkün mutlak sahibi Allah’a karşı itaatkâr olmak, ona olan muhabbetini göstermek. 6.Sohbet etmek ve hakikat sırlarını söylemek ve esrarı hakikati açıklamaktır. 7. Seyri suluk’a girmek.( Tasavvufta seyir cehaletten ilme, kötü huylardan güzel huylara, kendi varlığından geçip Hakk'ın varlığına doğru harekettir. Sülük ise, Hakk'a ermek için bir rehberin öncülüğünde ve denetiminde çıkılan manevî, kalbî, ruhî yolculuk ve ahlakî eğitimdir. (Ankaravi, Minhacu'l-Fukara, 51; M8).Sır saklaya bilmek. 9.Allah’a yalvarıp yakarmak.10.Allah’ın varlığını müşahede etmek ve ona ulaşmak.
Bu dört kapı ve kırk makamdan başka Hacı Bektaşi velinin izahları ve açıklamalarıda vardır. Türkiye Diyanet Vakfı tarafından yayınlanan makalat kıtabının 32. Sayfasında yer alan hususlara, Hacı Bektaşi veli şu görüşlere yer vermektedir.
‘Kim bu kırk makamdan birisini eksik yapsa, diliyle söyleyip kalbiyle inkâr etse, ,öşrü zekâtı vermese ve yahut Allah’ın hükümlerinden birisini batıl görse veya Muhammet Mustafayı (sav)’i inkâr etse veyahut evladı ayalinden birisine haksız dese, bütün yapmış olduğu işleri heba olur, yok olur.’ Beyanı yer almaktadır.
Allah’a emanet olunuz.