Bugün tarihin en büyük meydan muharebelerinden biri olan ve bazı tarihçilere göre İstanbul’un Fethi’ni 51 yıl geciktiren bir savaşın 617. yıldönümü..
Ankara Savaşı Türk tarihinde iki Müslüman devlet arasında yapılan en büyük savaşlardan biridir.
Çubuk Ovası’nda yapılan ve 14 saat devam eden Ankara Savaşı’nda iki taraftan 60 bin asker şehit oldu.
Ankara Savaşı aradan 617 yıl geçmesine rağmen ne hikmettir bilinmez o günden bugüne bir kez olsun anılmamıştır...
Bilindiği üzere bu savaş 28 Temmuz 1402 tarihinde Moğol Hanı Emir Timur ile Osmanlı Hükümdarı Yıldırım Beyazıt arasında Çubuk Ovası’nda yapılmıştır.
Savaşın Nedenleri...
Moğol hükümdarı Timur'un Doğu Seferi öncesinde batısında güçlü devletler bırakmak istememesi, sürekli topraklarını genişleten iki devletin komşu olması, Timur'un Osmanlı Devleti topraklarına girerek katliamlar yapması ve Anadolu beyliklerinin Yıldırım Beyazıt'a karşı Timur'u doldurması Ankara Savaşı'nın nedenleri arasında yer alır.
Savaşın en büyük nedeni; Bir yandan Beyazıt’ın bir yandan da Timur’un, Anadolu üzerindeki beylikleri kendi hâkimiyetlerine altına alma egolarıdır.
Ama bu ego onlara pahalıya patlamış her iki taraftan yaklaşık 60 bin Türk askeri şehit düşmüştür.
Savaşın Gelişimi...
28 Temmuz 1402 Cuma günü, yapılan savaşın geçtiği alan, bugün Esenboğa Havalimanı’nın batısındaki Kızılca Köy deresinin Çubuk Çayı’na kavuştuğu; Kutuören, Yazır, Melikşah, İkipınar, Kızılca ve Dumlupınar köylerinin bulunduğu alanda cereyan etmiştir.
Timur’un ordusu süvari ve fillerden, Beyazıt’ın ordusu ise piyade askerlerden oluşuyordu. Sayılar kaynaklarda oldukça farklı belirtilmesine rağmen Beyazıt’ın 70-80 bin kişilik kuvvetine karşılık; Timur’un ordusu bunun iki katı idi.
Savaşın kızıştığı anda, Osmanlı Devleti yönetimindeki Kara Tatar’larla, Timur’un saflarında savaşan beylerinin yanına geçen Anadolu Beyliklerine ait kuvvetler bu savaşın seyrini değiştiren en önemli gelişmedir. Günü birlik savaşta ikindiye doğru Osmanlı sipahileri dağılmış bütün beceri ve gayret piyadeye kalmıştır. Bu direniş ne yazık ki yenilgiyi önleyememiştir.
Bu yenilgiden sonra, Anadolu’da uzun mücadeleler sonunda kurulmuş olan Türk birliği bozulmuş, ayrıca devletin fütuhat hareketi ve bu arada İstanbul’un fethi yarım yüzyıla yakın bir süre aksamıştır.
Ankara Savaşı’nın sonuçları...
Savaşı takiben Anadolu beylikleri yeniden canlanmış, Timur orduları tarafından şehirler yağmalanmış ve Osmanlıların kurduğu düzen bozulmuştur.
Moğol hükümdarı Emir Timur ile Osmanlı Devleti padişahı Yıldırım Beyazıt arasında gerçekleşen karşılıklı mektuplaşmaların sonunda meydana gelen “Ankara Savaşı” sonrasında Osmanlı Devleti ‘FETRET DEVRİ' ne girmiştir.
Ayrıca Osmanlı şehzadeleri arasında başlayan taht mücadeleleri (FETRET DEVRİ) pek çok yerin elden çıkmasına ve kardeşkanı dökülmesine yol açmıştır.
Savaş’ta; Yıldırım’ın hazır olmayan Timur ordusuna aniden saldırmayıp savaşın düzlüğe geçmesine izin vererek taktik hatası yaptığı söylenir. Ayrıca Osmanlı Ordusu’ndaki bazı beyler de Moğollar tarafına geçmiş, rivayete göre bu savaştan sonra Timur Osmanlı Devleti’ni kesmiş parçalamış sağa sola dağıtmıştır.(Fetret Devri)
Osmanlı devleti ilk yenilgisini aldı...
Osmanlı Devleti Ankara Savaşı ile ilk yenilgisini aldı. Beyazıt Timur’un komutanı Mahmut Han tarafından şimdiki Sarayköy çıkışındaki Yarma’da olduğu tahmin edilen bir yerde esir alındı. Kafes içinde Timur ve ordusu ile Anadolu da gezdirildi.
Ankara Savaşı sonucunda Anadolu Türk birliği bozuldu. Anadolu da beylikler yeniden bağımsızlıklarını kazandılar.
Boşluktan faydalanan Anadolu Türk Beylikleri yeniden bağımsız olup kendi aralarında mücadelelere başladılar.
Balkanlar'daki Türk ilerleyişi durdu, Osmanlı Devleti dağılma riski yaşadı
Ankara Savaşı sonunda Osmanlı Devleti İslam Dünyası’nda ve bölgede; Timur İmparatorluğu’na karşı rakip olma gücünü kaybetti. Timur Batı Seferi’nin sonunda Anadolu’yu yakıp yıkarak terk etti.
Osmanlı devletinde siyasi birlik bozularak fetret dönemi başladı. Bizans İmparatorluğu tehditten; Avrupa Devletleri ise istiladan bu savaş sonunda bir müddet kurtuldu.
Tarihe "Fetret Devri" olarak geçen padişahsızlık dönemi yaşandı. Yıldırım Bayezid'ın çocukları arasında taht kavgaları yaşandı. Çelebi Mehmet (1. Mehmet), Fetret Devri'ni sona erdirerek padişah oldu.
Ankara Savaşı’nın Çubuk’taki etkileri...
Savaşın sonunda bölgemizdeki yerleşim yerlerinde bulunan köylerimiz onarılamayacak yaralar aldı.
Timur’un ilçemizde faydalı tek bir eseri Melikşah Köyü’nde kızı için yaptırdığı Açık Hava Hamamı’dır.
Timur’un komutanlarından İsen Buga (Esenboğa) ve Mahmut Han’ın (Mahmutoğlan) isimleri yerleşme birimlerine verilerek dünden bugüne ulaşması sağlanmıştır.
Yıldırım Beyazıt ve Emir Timur’un Ölümü...
Yıldırım Beyazıt, 8 Mart 1403 tarihinde 43 yaşındayken Akşehir'de esir halde vefat etmiştir.
Ölüm sebebi tarihçiler arasında ihtilaflıdır.
Ankara Savaşı'nın en önemli gelişmelerinden biri Yıldırım Beyazıt'ın Timur'a esir düşmüş olmasıdır.
8 ay süresince esir hayatı yaşayan Osmanlı Padişahı Yıldırım Beyazıt, kederden ve üzüntüden hastalanarak vefat etmiştir.
Türkistan hâkimi Emir Timur, 1405 yılının 18 Şubat’ında Çin Seferi’ne hazırlanmaktayken ölmüştür.
Timur’un ölümüyle birlikte Moğol İmparatorluğu da dağılmıştır. Sonuçta Timur Devleti, Osmanlı kadar yaşayamamıştır.
Emir Timur’un Türk vatanına tek hediyesi, Hıristiyanlardan aldığı tek yer olan İzmir’dir.
Ama o Türk tarihi için farklı açılardan daha önemlidir. Örneğin askerî stratejisi dâhiyaneydi. İlmi araştırmaları da teşvik etmiştir
Uzun vade de Osmanlı kazanmıştır. 1453 de İstanbul, Fatih Sultan Mehmet tarafından alınmıştır. Bundan sonrada Osmanlı dünya tarihine altın harflerle geçecek zafer üstüne zaferler kazanmıştır.
Çubuk Ankara Savaşı ile önem kazanmıştır...
Ankara Savaşı; Ankara’nın kuzey doğusundaki Çubuk Ovası’nda ve ilçemiz köylerinde yapıldığından, yöremizin tarihi açısından büyük önem taşımaktadır.
Tarih kitapları; “Ankara Savaşı, Osmanlı Padişahı Yıldırım Beyazıt (Beyazid) ile Timur arasındaki meydan savaşıdır. 28 Temmuz 1402 yılında Çubuk Ovası’nda yapılmıştır” diye yazmaktadır.
Savaş öncesi Kalecik-Ravlu (Akyurt İlçesi) üzerinden gelen Yıldırım Beyazıt Ordugâhını Melikşah Köyü’ne, Timur ise Saray Köyü’nün yakınlarına kurmuştur…
Savaş, bugün Esenboğa Havalimanı’nın batısındaki; Kızılca Köy Deresi’nin Çubuk Çayı’na kavuştuğu; Kutuören, Yazır, Melikşah, İkipınar, Kızılca, Dumlupınar, Sığırlıhacı, Mahmutoğlan, Okçular köylerinin bulunduğu alanda cereyan etmiştir…
Yıldırım Beyazıt ordusunun bozguna uğraması sonucu kaçmaya başlamış, Mahmutoğlan Köyü’nde atının (ayağına giren taş nedeniyle) tökezlemesi sonucu yere düşmüş ve uzun bir mücadeleden sonra esir düşmüştür.
Yine; Mire Dağı, Böyrek Tepeleri, Çalkaya Tepesi, Bahadır Tepe, Çataltepe (Yarbayırları), Dibek ve Gök Dereleri ( Çubuk Çayı’nın kuzeyinde) savaşta adı geçen yerlerdir.
Savaş’ın gerek hazırlık aşamasında ve gerekse seyri sırasında Yıldırım Beyazıt’ın ordusuna gerekli olan atlardan tutun da, askerin kullanacağı oklara kadar gerekli mühimmatı hazırlamakla görevli köylerin isimleri o tarihten beri başlarında “Yıldırım” adıyla anılmaktadır.
Yıldırım Beyazıt ismi Çubuk’la özdeş hale gelmiştir. Yıldırım Elören, Yıldırım Evci, Yıldırım Aydoğan, Okçular, Çatokçular bunlardan birkaçıdır.
Ankara Savaşı’nın, Çubuk’ta olduğuna dair diğer bir kanıt da Timur’la ilgili olanlardır. Timur’un ilçemizdeki eseri Melikşah Köyü’nde, Kızı Melikşah adına yaptırdığı açık hava hamamıdır.
Yine Timur’un komutanlarından İsen Buga’nın adından (Esenboğa), Mahmut Han’ın adından (Mahmutoğlan) isimleri yerleşim birimlerine verilerek dünden bugüne ulaşması sağlanmıştır.
Bu savaş Ortaçağ’ın en büyük ve en kanlı meydan savaşıdır.
250 bin’den fazla Türk askeri birbiri ile savaşmıştır. Çubuk Ovası’nı kana boyayan bu savaşta iki taraftan 60 bin asker şehit olmuştur. Muharebenin olduğu yerlerde yüzyıllar geçmesine rağmen özellikle Melikşah’ta savaşın izleri hala kaybolmamıştır.
Görülüyor ki Çubuk Ovası sonuçları çok kötü de olsa buram buram ‘Ankara Savaşı’ kokuyor. Yıldırım Beyazıt ve Timur’un hatıraları ile dopdoludur…
Bu yüzden Ankara Savaşı’nın yapıldığı alana; Savaşın anılarını yaşatacak bir “Açık Hava Müzesi” a yapılması gerekir.
Yazın bu en sıcak günlerinden birinde ve tam 14 saat boyunca çarpışan 250 bine yakın (bunun 160 bini Timur’un, 90 bini ise Yıldırım Beyazıt’ın) askerden günümüze savaşın acımasızlığı kalmıştır.
Savaşın yapıldığı yeri Ankaralıların çoğu bilmez...
Ankara’nın tek uluslararası havalimanı adını Timur’un komutanlarından İsen Buga’dan gelmektedir.
İlçemizin Ankara’nın diğer turistik ilçelerinden ne eksiği var. Bilakis fazlası var.
Tunç Çağı’ndan beri varlığına rastlanan ilçemiz sırasıyla; Hititliler, Frigler, Galatlar, Romalılar ve Bizanslıların egemenliğini girmiştir. Selçuklular ile birlikte bugünkü Çubuk adını almıştır. Ad, Selçuklu komutanlarından Selçuk Bey’den gelmektedir.
(İndo Avrupa kavimlerinden biri olan Keltler’in ilk izlerine M.Ö. 600 sıralarında Güney Fransa’da rastlanmaktadır. Daha sonraları İsa’nın doğumundan önceki yüzyıllarda Keltler (Galatlar) bütün Avrupa’ya yayılmış ve bir bölümü Alp ve Pirene ile Ren Irmağı arasında kalan ve Belçika’ya değin uzanan bölge içinde oturmuşlardır. Daha sonra da dünyenın her yerine yayılmışlardır.)
Timur yenilgisi öncesi çoğunluğu Horasan’dan gelen Türklerin yurdu haline gelen Çubuk yenilgiden sonra tekrar Türklerin eline geçmiştir. Türklerin eline geçmesi 1453 yılında mümkün olabilmiştir.
Bu tarihten sonra adı Çubuk Bazarı ve Çubuk Abad olarak anılmış, 1973 tarihinden itibaren Ankara Sancağı’na bağlı bir kaza olmuş; 1903’ten sonra Çubukabad adıyla nahiye yapılmıştır. Çubuk’un ilçe statüsünü kazanması 1921 tarihinde gerçekleşmiştir.
Çubuk çok çeşitli yerleşimlere ev sahipleri yaptığı için; tarihi ve kültürel zenginliklerinin yanı sıra turistik güzelliklere de sahiptir.
İlçemiz farklı yerleşim ve kültürlere sahip olması nedeniyle Batı Dünyası araştırmacı ve gezginlerinin ve özellikle de Türk Dünyası’nın da ilgi odağı olabilir.
Tarihi kaynaklar Ankara’da;
- Birincisi Suriyeli Seleukos Kralı II. Callinicos ile kardeşi Antiochus Hierax arasında (MÖ 246, 241 veya 237’de),
- İkincisi Romalı Pompeius ile Pontus Mitridates arasında (MÖ. 66’da)
- Ve son olarak Yıldırım Beyazıt ve Timur arasında (1402’de) olmak üzere üç büyük savaş yaşandığını yazar.
Üstelik bunlardan ikincisi ve üçüncüsü Çubuk Ovası’nda yaşanmıştır.
Bunların haricinde birçok saldırı, kuşatma ve hatta kısa süreli işgaller yaşayan Ankara’nın adıyla anıla gelen 1402 Savaşı’nın, Başkentimizin olduğu kadar Türk tarihindeki önemi de büyüktür.
Bazı tarihçilere göre İstanbul’un fethinin 51 yıl gecikmesine neden olan Ankara Savaşı’yla, Osmanlı İmparatorluğu ilk yenilgisini alırken, Anadolu’da Fetret Dönemi olarak adlandırılan ve 11 yıl sürecek bir iktidar boşluğu başlar.
Bugün her Ankaralı, tarihin en büyük meydan savaşlarından biri olan bu tarih olayının, Ankara’da gerçekleştiğini bilir ama savaşın gerçekleştiği yeri (Ankara’nın hemen dibinde olmasına rağmen) bilen çok azdır.
Ankara’nın tek Uluslararası Esenboğa Havalimanı’nın Timur’un komutanlarından birinin (İsen Buga) adını taşıdığını da çoğu kimse bilmez. Bilinmeyenler bir yana; yörenin toprağının şehit kanlarından dolayı kırmızı olduğu, Timur’un fillerini ormanda (şimdiki Uluslar arası Esenboğa Havaalanı’nın olduğu arazi rivayete göre o zamanlar ormanla kaplı imiş) sakladığı şeklindeki bazı bilgiler de birer şehir efsanesi halinde yayılmaya devam eder.
“Açık Hava Müzesi” İlçe Turizmi’ni canlandırır...
Ankara Savaşı’nın gerçekleştiği alana yapılacak bir “Açık Hava Müzesi” ilçenin bitmeye yüz tutmuş turizmine can suyu olur. Dolaysıyla ilçe ekonomisini tekrar ayağa kaldırmış oluruz.
Böylece özellikle Sovyetlerden ayrılan Türk Cumhuriyetlerinin de ilgi odağı oluruz.
Öte yandan dünyada gelişen alternatif turizm arayışları içinde sadece savaş mahallerine yönelik bir eğilim giderek yükselmekte, birçok gezgin sadece büyük savaşların geçtiği yerlere gitmektedir.
Hatta bazı ülkelerdeki savaş alanlarında, dönemin giysileri ve savaş aletleri kullanılarak halkın da katıldığı canlandırmalar yapılmaktadır.
Kısacası birilerinin “Müze yapıp da Osmanlı’nın yenilgisini mi anacağız?” şeklindeki modası geçmiş görüşlerini artık terk ederek Ankara Savaşı’nın geçtiği yerde kurulacak çağdaş ve modern bir açık hava müzesiyle hem tarihin sayılı savaşlarından birinin anısını yaşatacağız ve hem de Türk dünyasının ileri gelen ülkeleri (Özbekistan başta olmak üzere, Türkistan, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan ile birlikte dünyanın savaş gezginlerini Çubuk’a çekerek Ankara’nın tarihi ve kültürel yönden zengin olan bir ilçesini (Çubuk’u) daha turizme kazandırmış olacağız.
Bunu gerçekleştirdiğimizde her yıl geleneksel olarak düzenlediğimiz ‘Uluslar arası Turşu ve Kültür Festivalleri’ne de bir canlılık ve bir ivme kazandırmış oluruz.
İşte sizlere tarihi ve muhteşem bir kültür etkinliği, hem de uluslararası düzeyde...
Bundan doğal daha ne olabilir?
“Ankara Savaşı’nın Çubuk Turizmi’ne Kazandırılması”
31 Mart Yerel Seçimleri öncesi seçim çalışmaları kapsamında Atatürk Mahallesi Adnan Menderes Bulvarı No: 2/A Çubuk/ANKARA adresinde “Mansur YAVAŞ Gönüllüleri Seçim Koordinasyon Merkezi” açılışına katılan Millet İttifakı Ankara Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Mansur Yavaş, açılış öncesi seçim otobüsü üzerinde yaptığı konuşmada, “Tarihimizde önemli bir yeri olan Ankara Savaşı’nın kültürel etkinlik olarak bütün yönleriyle tanıtımını yapacağız.
Savaşı günümüz şartlarında canlandırarak turizme kazandıracağız.
Yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekerek Çubuk ilçemizi cazibe merkezi haline getireceğiz.” Şeklinde bir vaat de bulunmuştu...
Şimdi Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur YAVAŞ’ın vaatlerini yerine getirme zamanı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin katkı ve desteği, Çubuk Belediyesi’nin ise arazi ve proje desteği ile Ankara Savaşı’nın gerçekleştiği alanda bir “Açık Hava Müzesi” neden yapılmasın?
Ayrıca; ‘Açık Hava Müzesi’nin gerçekleşmesi için Esenboğa Kampusu ve Çubuk Yerleşkesi’nde Eğitim ve Öğretim hizmetlerine devam eden Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nden de akademik destek alınabilir.
“Açık Hava Müzesi” Çubuk ilçesi için tarihi bir fırsattır. Bu fırsatı kaçırmamalıyız.
Ankara Savaşı’nın geçtiği yerlerde modern ve çağdaş bir Açık Hava Müzesi kurmakla; hem tarihin sayılı savaşlarından birinin anısını yaşatmış, hem de dünyanın savaş araştırmacılarını ve gezginlerini ve özellikle de Türk Dünyası’nı İlçemize çekerek Ankara’nın bir ilçesini daha turizme kazandırmış oluruz.